Doanh nghiệp nhỏ dưới 10 lao động có phải đóng BHXH không?
Mục lục
1. Doanh nghiệp dưới 10 lao động có phải đóng BHXH không?
Nhiều chủ doanh nghiệp nhỏ thường nghĩ rằng “ít lao động thì chưa cần đóng BHXH”, nhưng thực tế pháp luật không quy định theo số lượng nhân sự. Việc phải đóng hay không phụ thuộc hoàn toàn vào loại hợp đồng mà doanh nghiệp ký với người lao động.
Theo Luật BHXH, chỉ cần doanh nghiệp có người lao động ký hợp đồng từ 01 tháng trở lên, dù chỉ duy nhất 1 người, thì nghĩa vụ tham gia BHXH bắt buộc sẽ phát sinh. Điều này áp dụng cho mọi loại hình doanh nghiệp: hộ kinh doanh, công ty TNHH, doanh nghiệp nhỏ lẻ hay start-up mới thành lập.
Vì vậy, mô hình doanh nghiệp dưới 10 lao động không được miễn trách nhiệm đóng BHXH. Miễn duy nhất trong trường hợp doanh nghiệp không có bất kỳ lao động nào ký hợp đồng từ 01 tháng trở lên, khi đó nghĩa vụ chưa phát sinh.
2. Trường hợp doanh nghiệp không phải đóng BHXH
2.1 Lao động ký hợp đồng dưới 01 tháng
Những hợp đồng có thời hạn dưới 30 ngày không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Đây thường là công việc ngắn hạn hoặc phát sinh trong thời điểm cao điểm, nên chưa hình thành nghĩa vụ đóng BHXH.
2.2 Lao động đang thử việc
Nếu doanh nghiệp và người lao động chỉ ký hợp đồng thử việc, không phải HĐLĐ chính thức, thì chưa phải đóng BHXH.
Nghĩa vụ sẽ bắt đầu khi hai bên ký hợp đồng lao động từ 01 tháng trở lên sau thời gian thử việc.
2.3 Người đang hưởng lương hưu
Người lao động đã nghỉ hưu và đang nhận lương hưu khi làm việc thêm tại doanh nghiệp không phải tham gia BHXH bắt buộc lần nữa.
Doanh nghiệp chỉ phải đóng các khoản liên quan đến Bảo hiểm tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp nếu thuộc diện áp dụng.
2.4 Lao động thời vụ, khoán việc hoặc dịch vụ không mang bản chất HĐLĐ
Nếu hai bên hợp tác dưới hình thức hợp đồng khoán việc, hợp đồng cung ứng dịch vụ, không có yếu tố quản lý – điều hành – thời gian làm việc bắt buộc, thì không phát sinh BHXH.
Doanh nghiệp cần cẩn trọng để tránh bị đánh giá là sử dụng hợp đồng trá hình nhằm né BHXH.
3. Rủi ro nếu doanh nghiệp nhỏ dưới 10 lao động không đóng BHXH
3.1 Bị truy thu toàn bộ số tiền BHXH chưa đóng kèm lãi chậm nộp
Khi cơ quan BHXH kiểm tra và phát hiện doanh nghiệp chưa tham gia BHXH đúng quy định, doanh nghiệp sẽ bị truy thu toàn bộ số tiền phải đóng trong toàn bộ thời gian vi phạm.
Ngoài số tiền gốc, doanh nghiệp còn phải nộp lãi chậm đóng, tính theo tỷ lệ do BHXH Việt Nam quy định từng thời kỳ.
3.2 Bị xử phạt hành chính
Tùy vào mức độ và thời gian vi phạm, doanh nghiệp có thể bị phạt tiền theo quy định tại Nghị định xử phạt về BHXH.
Mức phạt tăng dần theo số lượng lao động và thời gian trốn đóng, có thể lên đến hàng chục triệu đồng ngay cả với doanh nghiệp nhỏ.
3.3 Không được tính vào chi phí hợp lệ khi quyết toán thuế
Các khoản tiền doanh nghiệp trả cho người lao động lẽ ra phải tính vào quỹ BHXH nhưng không đóng sẽ không được chấp nhận là chi phí hợp lệ khi tính thuế TNDN.
Điều này làm tăng số thuế phải nộp, gây thiệt hại kép cho doanh nghiệp.
3.4 Ảnh hưởng uy tín và rủi ro khi có tranh chấp lao động
Khi xảy ra tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hoặc tranh chấp với người lao động, việc không tham gia BHXH đúng quy định khiến doanh nghiệp chịu toàn bộ trách nhiệm bồi thường.
Không những gây thiệt hại tài chính, điều này còn ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín doanh nghiệp, đặc biệt trong các ngành nghề cần hồ sơ nhân sự minh bạch.
4. Kết luận
Doanh nghiệp dưới 10 lao động không được miễn nghĩa vụ BHXH nếu có ký hợp đồng lao động từ 01 tháng trở lên. Ngược lại, việc cố tình né tránh hoặc sử dụng hình thức hợp đồng không phù hợp có thể dẫn đến hàng loạt rủi ro về tài chính, thuế và pháp lý.
Để vận hành an toàn và tuân thủ, doanh nghiệp nên xác định đúng đối tượng phải tham gia, đóng đủ – đóng đúng ngay từ đầu và tránh các thỏa thuận dễ gây tranh chấp sau này. Đây là cách đơn giản nhất để bảo vệ doanh nghiệp, người lao động và uy tín trong dài hạn.
Mục lục
1. Doanh nghiệp dưới 10 lao động có phải đóng BHXH không?
Nhiều chủ doanh nghiệp nhỏ thường nghĩ rằng “ít lao động thì chưa cần đóng BHXH”, nhưng thực tế pháp luật không quy định theo số lượng nhân sự. Việc phải đóng hay không phụ thuộc hoàn toàn vào loại hợp đồng mà doanh nghiệp ký với người lao động.
Theo Luật BHXH, chỉ cần doanh nghiệp có người lao động ký hợp đồng từ 01 tháng trở lên, dù chỉ duy nhất 1 người, thì nghĩa vụ tham gia BHXH bắt buộc sẽ phát sinh. Điều này áp dụng cho mọi loại hình doanh nghiệp: hộ kinh doanh, công ty TNHH, doanh nghiệp nhỏ lẻ hay start-up mới thành lập.
Vì vậy, mô hình doanh nghiệp dưới 10 lao động không được miễn trách nhiệm đóng BHXH. Miễn duy nhất trong trường hợp doanh nghiệp không có bất kỳ lao động nào ký hợp đồng từ 01 tháng trở lên, khi đó nghĩa vụ chưa phát sinh.
2. Trường hợp doanh nghiệp không phải đóng BHXH
2.1 Lao động ký hợp đồng dưới 01 tháng
Những hợp đồng có thời hạn dưới 30 ngày không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Đây thường là công việc ngắn hạn hoặc phát sinh trong thời điểm cao điểm, nên chưa hình thành nghĩa vụ đóng BHXH.
2.2 Lao động đang thử việc
Nếu doanh nghiệp và người lao động chỉ ký hợp đồng thử việc, không phải HĐLĐ chính thức, thì chưa phải đóng BHXH.
Nghĩa vụ sẽ bắt đầu khi hai bên ký hợp đồng lao động từ 01 tháng trở lên sau thời gian thử việc.
2.3 Người đang hưởng lương hưu
Người lao động đã nghỉ hưu và đang nhận lương hưu khi làm việc thêm tại doanh nghiệp không phải tham gia BHXH bắt buộc lần nữa.
Doanh nghiệp chỉ phải đóng các khoản liên quan đến Bảo hiểm tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp nếu thuộc diện áp dụng.
2.4 Lao động thời vụ, khoán việc hoặc dịch vụ không mang bản chất HĐLĐ
Nếu hai bên hợp tác dưới hình thức hợp đồng khoán việc, hợp đồng cung ứng dịch vụ, không có yếu tố quản lý – điều hành – thời gian làm việc bắt buộc, thì không phát sinh BHXH.
Doanh nghiệp cần cẩn trọng để tránh bị đánh giá là sử dụng hợp đồng trá hình nhằm né BHXH.
3. Rủi ro nếu doanh nghiệp nhỏ dưới 10 lao động không đóng BHXH
3.1 Bị truy thu toàn bộ số tiền BHXH chưa đóng kèm lãi chậm nộp
Khi cơ quan BHXH kiểm tra và phát hiện doanh nghiệp chưa tham gia BHXH đúng quy định, doanh nghiệp sẽ bị truy thu toàn bộ số tiền phải đóng trong toàn bộ thời gian vi phạm.
Ngoài số tiền gốc, doanh nghiệp còn phải nộp lãi chậm đóng, tính theo tỷ lệ do BHXH Việt Nam quy định từng thời kỳ.
3.2 Bị xử phạt hành chính
Tùy vào mức độ và thời gian vi phạm, doanh nghiệp có thể bị phạt tiền theo quy định tại Nghị định xử phạt về BHXH.
Mức phạt tăng dần theo số lượng lao động và thời gian trốn đóng, có thể lên đến hàng chục triệu đồng ngay cả với doanh nghiệp nhỏ.
3.3 Không được tính vào chi phí hợp lệ khi quyết toán thuế
Các khoản tiền doanh nghiệp trả cho người lao động lẽ ra phải tính vào quỹ BHXH nhưng không đóng sẽ không được chấp nhận là chi phí hợp lệ khi tính thuế TNDN.
Điều này làm tăng số thuế phải nộp, gây thiệt hại kép cho doanh nghiệp.
3.4 Ảnh hưởng uy tín và rủi ro khi có tranh chấp lao động
Khi xảy ra tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hoặc tranh chấp với người lao động, việc không tham gia BHXH đúng quy định khiến doanh nghiệp chịu toàn bộ trách nhiệm bồi thường.
Không những gây thiệt hại tài chính, điều này còn ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín doanh nghiệp, đặc biệt trong các ngành nghề cần hồ sơ nhân sự minh bạch.
4. Kết luận
Doanh nghiệp dưới 10 lao động không được miễn nghĩa vụ BHXH nếu có ký hợp đồng lao động từ 01 tháng trở lên. Ngược lại, việc cố tình né tránh hoặc sử dụng hình thức hợp đồng không phù hợp có thể dẫn đến hàng loạt rủi ro về tài chính, thuế và pháp lý.
Để vận hành an toàn và tuân thủ, doanh nghiệp nên xác định đúng đối tượng phải tham gia, đóng đủ – đóng đúng ngay từ đầu và tránh các thỏa thuận dễ gây tranh chấp sau này. Đây là cách đơn giản nhất để bảo vệ doanh nghiệp, người lao động và uy tín trong dài hạn.
Tác giả của bài viết
Chúng tôi đến từ công ty Miền Nam!
