Giá niêm yết là gì? Phân biệt giá niêm yết và giá bán thực tế

1. Giá niêm yết là gì?

Giá niêm yết (hay còn gọi là giá công bố, giá bán lẻ đề nghị) là mức giá mà một người bán (doanh nghiệp, cửa hàng) hoặc nhà sản xuất công khai thông báo cho sản phẩm hoặc dịch vụ của mình. Mức giá này thường được hiển thị rõ ràng trên bao bì sản phẩm, trên kệ hàng, trong menu, trên website, hoặc trên các bảng thông báo tại điểm bán. Điều quan trọng là, giá niêm yết thường là mức giá cuối cùng mà người tiêu dùng sẽ phải trả, đã bao gồm các loại thuế, phí liên quan (như VAT) tại thời điểm công bố, trừ khi có ghi chú rõ ràng khác.

Mục đích của việc niêm yết giá

• Tạo sự minh bạch, rõ ràng cho người mua: Giá niêm yết giúp người tiêu dùng biết chính xác số tiền mình cần chi trả trước khi quyết định mua hàng. Điều này xây dựng niềm tin và tránh những hiểu lầm hoặc tranh chấp về giá cả.
• Làm cơ sở cho việc giao dịch, so sánh: Khi giá được niêm yết công khai, người mua có thể dễ dàng so sánh giá giữa các sản phẩm tương tự, giữa các nhà cung cấp khác nhau để đưa ra lựa chọn tối ưu nhất. Đối với người bán, đây cũng là cơ sở để thiết lập các giao dịch mua bán.
• Thể hiện sự tuân thủ pháp luật: Trong nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam, việc niêm yết giá là một yêu cầu pháp lý bắt buộc đối với nhiều loại hàng hóa và dịch vụ. Điều này nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và đảm bảo một thị trường công bằng, lành mạnh.

2. Quy định pháp luật về giá niêm yết tại Việt Nam

Tại Việt Nam, việc niêm yết giá không chỉ là một thông lệ kinh doanh mà còn là một quy định pháp luật bắt buộc nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và đảm bảo sự minh bạch của thị trường.

2.1 Căn cứ pháp lý

Quy định về giá niêm yết tại Việt Nam được cụ thể hóa trong các văn bản pháp luật quan trọng, mà nền tảng chính là Luật Giá 2023 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2024) và các văn bản hướng dẫn thi hành như Nghị định, Thông tư liên quan. Luật Giá 2023 đã cập nhật và thay thế Luật Giá năm 2012, mang đến những quy định rõ ràng và chặt chẽ hơn.

2.2 Nguyên tắc niêm yết giá

Theo quy định, việc niêm yết giá phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản sau đây để đảm bảo tính minh bạch và chính xác:

• Rõ ràng, không gây nhầm lẫn: Giá niêm yết phải được thể hiện rõ ràng, dễ đọc, không tẩy xóa, không sửa chữa, không gây hiểu lầm cho khách hàng về mức giá hoặc các thông tin liên quan đến sản phẩm, dịch vụ.
• Đồng tiền niêm yết (VND): Giá niêm yết phải được thể hiện bằng đồng Việt Nam (VND). Trong trường hợp giao dịch bằng ngoại tệ theo quy định của pháp luật về quản lý ngoại hối, thì đồng tiền niêm yết vẫn phải là VND và có thể niêm yết bổ sung bằng ngoại tệ.
• Đã bao gồm thuế, phí (nếu có): Trừ các trường hợp đặc biệt được pháp luật quy định, giá niêm yết phải là giá đã bao gồm các loại thuế, phí và lệ phí (như thuế giá trị gia tăng - VAT) mà người mua phải trả khi mua hàng hóa, dịch vụ. Điều này giúp người tiêu dùng biết chính xác tổng số tiền phải thanh toán mà không phát sinh thêm các khoản ẩn.
• Niêm yết đúng số lượng, khối lượng, đặc điểm kỹ thuật cơ bản: Giá phải được niêm yết tương ứng với đơn vị đo lường (ví dụ: giá/kg, giá/chiếc, giá/suất ăn), và phải khớp với các đặc điểm, quy cách cơ bản của hàng hóa, dịch vụ được chào bán.

2.3 Các trường hợp bắt buộc niêm yết giá

Luật pháp Việt Nam quy định nhiều loại hàng hóa, dịch vụ phải thực hiện niêm yết giá. Điều này áp dụng rộng rãi từ các sản phẩm thiết yếu đến dịch vụ chuyên biệt. Một số ví dụ điển hình bao gồm:

• Hàng hóa, dịch vụ trong trung tâm thương mại, siêu thị, chợ.
• Dịch vụ ăn uống, lưu trú.
• Dịch vụ vận tải.
• Dịch vụ khám, chữa bệnh, giáo dục.
• Giá vé các khu vui chơi, giải trí.
• Giá đất, giá nhà ở... (theo quy định riêng của pháp luật về đất đai, nhà ở).

2.4 Chế tài xử phạt khi vi phạm quy định niêm yết giá

Để đảm bảo việc tuân thủ, pháp luật Việt Nam cũng quy định các chế tài xử phạt đối với những hành vi vi phạm quy định về niêm yết giá. Các hành vi này có thể bao gồm:

• Không niêm yết giá: Không thực hiện niêm yết giá hoặc niêm yết giá không đúng quy định.
• Niêm yết giá không rõ ràng, gây nhầm lẫn: Niêm yết thiếu thông tin, khó đọc, hoặc cố ý gây hiểu lầm cho người mua.
• Bán cao hơn giá niêm yết: Đây là một trong những hành vi vi phạm nghiêm trọng nhất, trực tiếp ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng và sự công bằng của thị trường.

Mức phạt có thể là phạt tiền hành chính, tùy theo mức độ và tính chất của hành vi vi phạm, và có thể đi kèm với các hình thức xử phạt bổ sung như đình chỉ hoạt động kinh doanh trong một thời hạn nhất định.

3. Phân biệt giá niêm yết và giá bán thực tế 

Mặc dù có vẻ tương đồng, nhưng "giá niêm yết" và "giá bán thực tế" là hai khái niệm khác nhau, đặc biệt quan trọng đối với cả người tiêu dùng lẫn doanh nghiệp. Việc hiểu rõ sự khác biệt này sẽ giúp bạn đưa ra quyết định mua sắm hoặc kinh doanh thông minh hơn.

4. Kết luận

Giá niêm yết là một khái niệm cốt lõi, dù là giá công bố của hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng hay việc một chứng khoán được chấp thuận giao dịch trên sàn. Nó đóng vai trò then chốt trong việc tạo ra sự minh bạch và công bằng trên thị trường, đồng thời là cơ sở để người tiêu dùng và nhà đầu tư đưa ra các quyết định sáng suốt.

Việc hiểu rõ các quy định pháp luật liên quan, phân biệt giá niêm yết với giá bán thực tế, và nhận diện tầm quan trọng của nó trong các lĩnh vực khác nhau sẽ giúp mỗi cá nhân bảo vệ được quyền lợi của mình, đồng thời góp phần xây dựng một môi trường kinh doanh và đầu tư lành mạnh, hiệu quả hơn.